Teotihuacan, Tüylü Yılan ve Med-Cezir

Orta Amerika medeniyetinin klasik dönem şehirlerinin en önde geleni Teotihuacan (M.S. 100-500) kendinden sonra gelen Maya ve Aztek medeniyetlerinin devam ettirdiği kültürel unsurları barındırır. Yaklaşık 150 binlik nüfusuyla kent güneşe, aya ve tüylü yılana adanmış piramit-tapınakların bulunduğu bir merkezi kutsal alana ve varlıklı kesimin oturduğu korunaklı büyük sitelere sahiptir. Binaların duvarları deniz kabukları ezilerek yapılmış kireçli sıva üzerine renkli bezemelerle süslenmiştir. Deniz kabuklarını sonradan Nahuatl dilinde Quetzalcoatl olarak bilinen tüylü yılan piramidinin kabartma dekorasyonunda da görüyoruz. Quetzalcoatl, yani tüylü yılan Aztek döneminin antropomorfik tasvirlerinde deniz minaresi kabuklarıyla yapılmış bir kolye takmaktadır (Codex Barbonicus).

Codex Barbonicus'ta deniz kabuğu kolyesi takan Quetzalcoatl tasviri


Teotihuacan sakinlerinin ve takip eden Maya ve Aztek medeniyetlerinin inanışında bu denli yer eden, deniz kabuklarıyla ilişkilendirilen tüylü yılanın tasvirinin oluşmasında gel-git olayının önemli rol oynadığını düşünüyorum. Gel-git olayı sonrası suların çekildiği zamanın deniz kabuklularını toplamak için en iyi zaman olduğu bilinen bir olgudur. Gelgitin en güçlü yaşandığı zamanlar da dünya, güneş ve ayın aynı istikamette bulunduğu dönemlerdir. Güneşin ve ayın çekim güçlerinin birleşmesiyle gelgit en kuvvetli halini alır.

Teotihuacan’daki tüylü yılan tapınağında tüylü yılan tasvirinin yanında çift dairesel gözlü bir yaratık da tasvir edilmiştir. Bu varlığın güneş ve ayın dünya ile aynı istikamette yer alışını tasvir ettiği düşünülebilir.

Teotihuacan'daki Tüylü Yılan piramit / tapınağı. Yılan tasvirlerinin solunda tam dairesel gözlü bir yaratığın tasvirleri var.


Quetzalcoatl’ın zoomorfik tasvirlerinde yılanın kıvrımları dik olarak yükselip alçalan bir seyir arz eder. Belki de yükselip alçalma bu doğa olayını yılanla sembolize etmeye yönlendirmiştir. Yükselip alçalma arz eden mevsimsel döngülerin de bu tasvirin oluşumuna esin kaynağı olduğu düşünülebilir.

Maya döneminin tüylü yılan /Quetzalcoatl tasvirleri. Solda Yaxchilan levhası, sağda Xochicalco tüylü yılan tapınağının dış kabartmaları.